WAT IS WAAR?


| 01-04-2021 |

 

Als 72 jarige heb ik – als ik om mijn heen kijk en ‘mijn’ wereld aanschouw – het gevoel dat de ‘beschaafde’ wereld, waarin ik dacht te leven verdwenen is. Ik volg al vanaf mijn jeugd wat er gebeurt in de wereld. Boeken en kranten waren de basis voor mijn kennis. De boekenkast van mijn moeder was het startpunt. Aangevuld met de kranten die in de straat bezorgd werden. Want die werden gedeeld. En dat rare joch van twaalf dat ze allemaal wilde doorkijken, werd door de buurtgenoten bediend. Wij waren thuis geabonneerd op “Het Vrije Volk”. Maar het Rotterdams Nieuwsblad, de Volkskrant (een Amsterdamse krant, waarvan de enige lezer in de staat belachelijk werd gemaakt als Ajax van Feyenoord, of van Sparta verloren had, dat gebeurde toen nog), de Telegraaf, de Waarheid en de Trouw werden door mij verslonden. Er was bij mij geen enkele twijfel wat de waarheid was. Alleen over de inhoud van “de Waarheid” (het partijblad van de communisten) was geregeld enige twijfel en in de huiskamer van de buren op de eerste verdieping waren er felle debatten tussen de vaders uit de buurt. Daarbij werden de wandaden in Boedapest bij het neerslaan van de Hongaarse opstand in 1956 keer op keer opgehaald.

Nu is het geven van de eigen uitleg van gebeurtenissen al vele jaren heel gebruikelijk. In oktober 1973, ten tijde van de oktoberoorlog tussen Israël en de Arabische landen was ik met mijn echtgenote op vakantie in Moskou en Leningrad. We wisten van het uitbreken van de oorlog. De muurkranten van de Pravda (De Waarheid) en de Izvestia (nieuwsberichten) schreeuwde het van de daken. Kranten uit het vrije westen waren toen in Moskou niet te koop. “Neues Deutschland” en de “Morning Star” de partijbladen van de DDR communisten en de Engelse communisten waren wel te koop. Het was verbijsterend de verschillen in berichtgeving te zien tussen de Morning Star en de Nederlandse kranten die ik na thuiskomst las. Toen leerde ik pas goed wat manipulatie via de media betekende. VERGIF!

Tot het schrijven van dit artikel ben ik getriggerd door een artikel in de Volkskrant van zaterdag 20 maart 2021. Een professor of practice (wat dat ook moge wezen) aan de Hogeschool van Amsterdam “wil studenten en bestuurders een kritische houding aanleren tegenover digitale technologie”. Soms val ik achterover van verbazing over het amateurisme en naïviteit onder mensen die studenten iets proberen bij te brengen. Van studenten en bestuurders mag je per definitie een kritische houding verwachten. Anders horen ze al niet op een ‘hogeschool’ te zitten of zich geroepen te voelen ‘bestuurder’ te willen zijn. Ik heb zelf mijn hele werkzame leven in research en development gewerkt (met als mooiste resultaat een patent op mijn naam ) en altijd de technische ontwikkelingen en hun gevolgen voor de samenleving met meer dan gewone belangstelling gevolgd. Met als gevolg dat ik in 1985 het partijprogramma schreef van de Hollandse Democratische Luddieten. En in 1983 de geschiedenis van het luddisme waarin de maatschappelijke gevolgen van de mechanisatie eind achttiende eeuw werden beschreven. Er is niets geleerd! Niet van de mechanisatie in de achttiende eeuw, niet van de automatisering in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw en niet van de robotisering van de afgelopen jaren.

En nu zien we de politieke en maatschappelijk gevolgen van de combinatie media en internet die de samenleving, in mijn ogen, verwoesten. Er lijkt geen enkele beperking te gelden voor de inhoud van wat als ‘nieuws’ tot ons komt. Liegen is zo gemeengoed dat voor een eenvoudige volger van het nieuws de waarheid of iets wat er op lijkt steeds moeilijker is te vinden.

In de USA had je vroeger de Federal Communications Act van 1934 waarin de radio en televisie als publieke voorzieningen werden aangemerkt met als gevolg enige kwaliteit en een redelijk waarheidsgehalte. Met de Clintons Telecommunications Act van 1996 werden de nieuwe media overgeleverd aan de commercie en werd publiek gebruik van deze media niet beschermd en kwam ondanks de theoretische diversiteit en pluraliteit het internet in al zijn vormen in handen van enkele mondiale bedrijven die zich niets gelegen laten liggen aan de democratie, eerlijk delen of burgereducatie noch aan zoiets als de waarheid. Of je nu winkelt, met vrienden chat, naar een film kijkt, naar muziek luistert, een partner zoekt, naar porno wilt kijken, games wilt spelen, of gaat stemmen, of onderzoek wilt doen, je valt en handen van Google, Facebook, Apple of Amazon of de dochters daarvan. Commerciële monsterbedrijven beheersen de media en bepalen wat de waarheid is. Miljardairs als Bill Gates, Marck Zuckerberg, Jeff Bezos of wijlen Steve Jobs bepalen nu via de door hen beheerde media wat ‘waar’ is. En de gemiddelde burger slikt het als zoete koek en loopt achter de roeptoeters van de grootste onzin aan. Uiteindelijk bedreigt al dat liegen om geld en macht onze gezondheid, onze democratie, onze wetenschap en onze samenleving. Waar is respect voor de waarheid gebleven? Waar is het vertrouwen gebleven wat gebaseerd was op de waarheid. De Pravda en onze eigen Nederlandse “Waarheid” logen geregeld. Dat wisten de Russen en dat wisten wij Nederlanders. Nu weet niemand meer wat de ‘waarheid’ is en lopen we achter de politici aan die ons wel aardig lijken. Als geboren Rotterdammer ben gewend te kijken naar de daden want woorden zijn slechts woorden. Maar zelfs de ‘daden’ zijn vaak geen controleerbare feiten meer. Want zelfs het geschreven woord en de media zijn verworden tot een commercieel goed. Ik weet vaak niet meer wat waar is. U nog wel? Of is de ‘waarheid’ een geloof geworden? Tot stand gekomen in uw eigen waarheidsbubbel.

 

Louis van der Kallen.