EENZAAM 6 (VERMOEDELIJK SLOT)

 

    


| 31-12-2020 |

 

Sinds begin oktober 2020 heb ik – geïnspireerd door het boek “De eenzame eeuw” van Noreena Hertz met als subtitel “Het herstellen van menselijk contact in een wereld die steeds verder ontrafelt” – een vijftal artikelen geschreven over eenzaamheid. Het lezen van het boek en het schrijven van de artikelen was voor mij ook een route naar zelfanalyse. Als mens maar ook als politicus.

Het eerste artikel was een beschrijving van de inhoud en van de eerste ervaringen met het boek. Het tweede artikel was een beschrijving van wat ik zelf in mijn leven waarnam en hoe wij bewust of onbewust stapje voor stapje, sluipenderwijs werden geïsoleerd van onze omgeving. Het derde artikel ging over de rol van de politiek in het proces van vereenzaming van ons als mensen en wat genoemd wordt de samenleving. Hoe werden wij mensen onzichtbaar? In het vierde artikel stond centraal: voelen we ons genegeerd of niet gewaardeerd? En DOE IK ER TOE? In het vijfde artikel werd het gebruik van ‘sociale media’ en de invloed daarvan op de eenzaamheidsgevoelens van onszelf en anderen beschreven. Het bevatte de constatering dat het gebruik van voornaamwoorden van de eerste persoon als ‘ik’, ‘mij’ en ‘mijn’ steeds vaker worden gebruikt in liedjes en dat gebruik van ‘wij’, ‘ons’ en ‘onze’ afneemt. De ‘ik-maatschappij’ is geboren!

Nu kom ik meer nog dan in het eerste artikel aan mij zelf toe. De invuloefening van de UCLA Loneliness scale was een harde spiegel. Ik scoorde “zeer eenzaam”. Ik word al vanaf mijn jeugd beschouwd als een ‘Einzelgänger’ , opgegroeid met vrijwel geen familie en met een aantal autistische trekjes. Een rare mensachtige die verdwaald is in deze wereld en in de politiek. Die door de dood – na vijftig jaar huwelijk – ontdaan is van zijn levensgezel met wie hij in zijn en haar pubertijd trouwde. Wiens familie bestaat uit één zoon en één nicht met aanhang. Die zich in een grotere groep niet op zijn gemak voelt en zich zijn hele leven onttrekt aan ‘sociale contacten’; een volstrekt atypische politicus. Voor wie kennis vergaren het levensdoel lijkt. Als het gaat om relaties heb ik ervaring met één vrouw. Nooit een ander meisje gehad dan die waarmee ik trouwde. Voor mij zijn vrouwen buitengewoon vreemde en onbegrijpelijke wezens. De toen wijze lessen ten aanzien van vrouwen en meisjes kwamen van mijn moeder, die overleed toen ik zestien was; deze zijn volstrekt verouderd. Mijn vader heeft mij omtrent relaties ook niets kunnen leren. Hij overleed toen ik acht jaar was. Ik woon feitelijk in een groot leeg huis. Waar de enige ‘warmte’ komt van poezen die zich altijd al bij mij thuis voelen. De enig vrouw in huize Van der Kallen is ene Sibel van 2,6 kilo. De ‘wereld’ om mij heen wordt steeds vreemder. Mijn verhouding met die wereld ook. Ik ben geneigd om mij niet alleen terug te trekken op mijn eenzame eiland maar dat eiland ook te fortificeren.

Gevoelens zijn moeilijk, zo niet beangstigend. Een compleet mijnenveld waarin ik ‘wacht’ op redding. Wat is liefde? Verliefdheid en hoe wordt je er de baas over? Ik ben gewend te werken en te denken op basis van kennis, logica en rede. Die denkpatronen zijn er niet bij gevoelens. Hormonen, het denken, het hart en de normen en waarden die ik heb meegekregen bepalen wie ik ben en hoe ik mij gedraag. In hart ben ik een luddiet. Wars en misschien wel bang van verandering. Mijn eenzaamheid eist een verandering, waartoe ik vermoedelijk niet in staat ben.

Ik zoek de rust van de eenzaamheid soms ook op en koester dan die ervaring van alleen zijn in een volle wereld. Deze fase van mijn leven is moeilijker dan ik soms wil erkennen. Hoewel mijn wereld nog steeds vol van leven en activiteiten is, voel ik mij – net als in mijn jeugd – vaak de soldaat aan het Wolgastrand. Bezongen in het Wolgalied uit Der Zarewitsch van Lehar.

Hoeveel mensen zijn er niet als ik? Ik raad iedereen het boek “De eenzame eeuw” van Noreena Hertz aan! Ontdek de eenzame samenleving waaraan ook u uw bijdrage levert. Samen kunnen we zaken veranderen zodat toekomstige generaties de woorden ‘wij’, ‘ons en ‘onze’ weer leren vaker te gebruiken en te begrijpen, en daar zelf invulling aan gaat leveren.

 

Louis van der Kallen.


    

EENZAAM 5

 

    


| 26-11-2020 |

 

Wij zelf

In het boek “de eenzame eeuw” gaat Noreena Hertz in op de rol van de politiek en samenleving op de toename van eenzaamheidsgevoelens. Maar de vraag is: wat draagt ons eigen handelen bij aan de toename van de eenzaamheidsgevoelens van onszelf en anderen?

Onderzoek levert op dat onze eigen smartphone en het gebruik van ‘sociale media’ aan de eenzaamheidsgevoelens van onszelf en anderen een forse bijdrage leveren. Het gebruik leidt de aandacht af van de mensen om ons heen en dat gebruik haalt vaak het slechtste in ons boven in de polariserende stammenstrijd zoals uit veel ‘discussies’ op Facebook blijkt. We zijn steeds meer gericht op scoren en de jacht op dopamine middels onder andere het najagen van likes en retweets; tegelijkertijd wordt ons vermogen om effectief of empathisch te communiceren met echte mensen uitgehold.

We denken dat scoren erbij hoort. We laten ons ook verleiden door tal van ‘kwaliteitsonderzoeken’ waartoe we na een bezoek aan een website, de garage of een telefoontje naar een callcenter van een bedrijf worden uitgenodigd. Wie wordt daar gelukkig van? De opgejaagde medewerkers van die callcenters – met tijdelijke dienstverbanden tegen hongerloontjes – zeker niet!

In een haat zaaiende, racistische samenleving vol met complottheorieën worden maar heel weinig mensen gelukkig. We trekken bijna allemaal dan wel ergens aan het kortste rietje.

Hoe vaak bestellen we bij de “Bol.commen” en “Amazons” van deze wereld in plaats van bij een lokale winkel met een praatje met een echt mens? We zijn ook steeds meer in de steden gaan wonen. Met alle eenzaamheidgevoelens en op- afstand-relaties met ouders en grootouders als gevolg. Voor onszelf en voor hen. Hoeveel groepsactiviteiten hebben we ingeruild voor een app? Denk aan yoga, afvallen en afkickbijeenkomsten die we nu via een app ‘bezoeken’. Hoeveel gemeenschapsruimten zijn de afgelopen jaren gesloten waar we elkaar konden treffen zoals dependances van de bibliotheek, en jeugd- en buurtcentra.

Eenzaamheid is een sluipend monster dat velen van ons zelf voeden. We hebben onze arbeid laten flexibiliseren. Met als gevolg minder contacten met bekende collega’s. Van onze overgrootvaders was ruim 10 % lid van een politieke partij; niet alleen betaalden zij de contributie maar ze bezochten ook de wekelijkse of maandelijkse bijeenkomsten op zijn vrije zaterdagmiddag na een werkweek van 45 tot 52 uur. Want men was betrokken bij de directe omgeving. Van onze grootouders was vlak na de oorlog meer dan 60 % lid van een vakbond. Nu minder dan 15 %! Zij bereikten dat de werkweek 40 uur werd en de gehele zaterdag een vrije dag. Ook de loonkloof werd door hun inspanningen gedeeltelijk gedicht. De afgelopen 30 jaar is de loonkloof verbreed tot absurde proporties met volgens onderzoek ook meer eenzaamheidsgevoelens tot gevolg.

Kijk naar onze taal. Het gebruik van woorden als toekomen, plicht, delen, gemeenschappelijk en samen zijn steeds meer verdrongen door bezitten, bereiken, persoonlijk, privé en speciaal. De privacy is zelfs door gedrongen in wettelijke regels. Het ‘wij’ is ‘ik’ geworden.

In de jaren zeventig waren We Are the Champions (Queen) en We Could Be Heroes (David Bowie) nog de maatgevende liedjes; dat was 40 jaar later over. Met in 2013 I Am a God (Kanye West), in 2018 Thank You. Next (Ariana Grande) was een liefdeslied aan haarzelf!

Uit een onderzoek van de Academie van Wetenschappen en de Nanyang Business School in Singapore bleek dat van 1970 tot 2010 het gebruik van voornaamwoorden van de eerste persoon als ‘ik’, ‘mij’ en ‘mijn’ steeds vaker werden gebruikt in liedjes en dat gebruik van ‘wij’, ‘ons’ en ‘onze’ afnam. Zelfs in een land als China was dat het geval, een land dat zich er op voorstaat collectivistisch te zijn.

En toch is samenwerken nog steeds het beste om te komen tot de beste prestaties. Eenzaamheid is te bestrijden. Dat kan als WIJ dat echt willen door ONS gedrag aan te passen.

 

Louis van der Kallen.


    

EENZAAM 3: “DE POLITIEK”

 

    


| 11-11-2020 |

 

In het boek “de eenzame eeuw” gaat Noreena Hertz in op de rol van de politiek en samenleving op de toename van eenzaamheidsgevoelens. Zij definieert het in haar boek als volgt: “eenzaamheid als een interne toestand, maar ook als een existentiële situatie – in persoonlijk, maatschappelijk, economisch en politiek opzicht.” Dit betekent feitelijk dat veel eenzamen geen steun meer ervaren in een sociale context en zich buitengesloten voelen in politiek en economische opzicht.

Eenzaamheid op die wijze bezien is versterkt door tal van door de politiek vormgegeven veranderingen zoals verstedelijking, individualisering, privatisering, marktwerking, opschaling, globalisering en een toenemende ongelijkheid van inkomen, vermogen en kansen. De politiek is feitelijk steeds meer burgers gaan uitsluiten. Naar mijn beleving is dat sluipenderwijs ontstaan. Zo kijk ik nu tegen het afschaffen van de stemplicht heel anders aan dan toen ik pas mocht stemmen. Nu realiseer ik mij dat met het afschaffen van de stemplicht verhoudingsgewijs veel burgers aan de ‘onderkant’ van de samenleving zijn vervreemd van het steeds elitairder geworden politieke systeem. Een groot deel van het ‘klootjesvolk’ is effectief uitgeschakeld. Stemmen werd in mijn jeugd gezien als een burgerplicht. Feitelijk is er een keuzedrempel gecreëerd: ga ik wel of niet stemmen? Dit heeft er toe geleid dat een deel van het volk – de niet-stemmers – niet meer vertegenwoordigd is en dat vaak ook zo voelt. Dat is slim verkocht als democratisch. Op dezelfde manier is het risico van een volksleger geëlimineerd door de dienstplicht af te schaffen. Zo is ook het leger elitair geworden.

De prijs die nu betaald wordt, is dat tal van maatschappelijke verworvenheden verloren gaan en vele zich buitengesloten, machteloos, ondergewaardeerd, onbegrepen, monddood en onzichtbaar voelen. ONZICHTBAARHEID is naar mijn gevoel het woord dat het beste een ervaren eenzaamheid omschrijft.

Eenzamen zijn onzichtbaar geworden. De politiek merkt ze niet meer op, tenzij ze zich zichtbaar maken in demonstraties zoals de gele hesjes. Of wanneer ze plotseling voor de deur van een politicus staan en de aandacht opeisen. Dan wil de ‘volksvertegenwoordiger’ niet dat het volk weet waar hij woont!

Ik draai al heel lang mij in de lokale politiek en in de waterschapwereld. In de loop der tijd is de afstand tussen kiezer en gekozene enorm gegroeid. Overheden zijn door fusies en herindelingen opgeschaald naar een grootte die er toe heeft geleid dat de kloof tussen gekozene en kiezer haast onoverbrugbaar is geworden.

Waren er in 1950 nog 1015 gemeenten nu nog 355. In 1950 waren er nog circa 2600 waterschappen in Nederland, nu nog 21. Om de schaalvergroting in mijn eigen waterschap, de Brabantse Delta aan te duiden: zij kende circa 230 rechtsvoorgangers. Met als gevolg dat steeds minder mensen een waterschapbestuurder of gemeenteraadslid kennen. Hoe kan je volksvertegenwoordiger zijn als je gemeente meer dan 60 dorpen/kernen kent. Toen ik in 1986 raadslid werd stonden de namen, adressen, telefoonnummers van de raadsleden gewoon in de gemeentegids. Dat is allemaal verdwenen. Op de websites van de meeste gemeenten zijn nog wel de namen te vinden maar niet de adressen of telefoonnummers van de raadsleden. Zelfs hun emailadres is vaak verdwenen. Mail maar naar de griffie!

Hoezo volksvertegenwoordiger? Een kamerlid dat boos is dat het volk weet waar hij woont. Hoe gek kan het worden? Geen wonder dat velen zich niet gehoord voelen. De volksvertegenwoordiger van nu wil klaarblijkelijk het ‘volk’ niet kennen. Het gevolg is dat de onzichtbaren hun rechtmatige plaats in deze wereld opeisen. Desnoods onzichtbaar achter de computer via de ‘sociale’ of informele media. Zij willen gehoord worden!

 

Louis van der Kallen.


    

EENZAAM

 

    


| 12-10-2020 |

 

Vorige week was de week tegen eenzaamheid, met een heus actieprogramma en tal van activiteiten ook op lokaal niveau. Veel lokale wethouders deden prachtige uitspraken zoals wethouder Lars van der Beek van Woensdrecht:  “Het is een breed probleem maar iedereen kan iets betekenen”, met zoals gebruikelijk een verwijzing naar een website!

Ook de kranten gaven aan het thema ruime aandacht; op 3 oktober jongstleden  kwam ik het eerste artikel tegen in de Volkskrant over het nieuwe boek van Noreena Hertz  “De eenzame eeuw”. Direct besteld bij boekhandel Quist in Bergen op Zoom en dinsdag opgehaald. De titel sprak mij meteen aan. En niet zonder reden. Ook ik zie de vereenzaming al jaren om mij heen en sinds vorig jaar mei mijn echtgenote Ank, na bijna 51 jaar huwelijk, overleed word ik mij er steeds pijnlijker van bewust wat het is om zonder een vanzelfsprekend maatje door het leven te moeten. Het boek gaat in op wat er in de maatschappij de afgelopen decennia is veranderd en hoe de mens aan het vervreemden is van zijn sociale contacten en verbanden. Het lezen is voor mij ook een route naar zelfanalyse. Als mens maar ook als politicus.

Al in het eerste hoofdstuk kwam ik de UCLA Loneliness scale tegen. De invuloefening was een harde spiegel. Ik scoorde heel ruim boven de score waarbij je in dit onderzoek als ‘eenzaam’ zou worden beschouwd. In de UCLA methode worden ook de relaties gemeten met de werkgever, medeburgers, politici, instanties en de overheid. Dat ik hoog score vind ik op zich niet verwonderlijk. Ik word al vanaf mijn jeugd beschouwd als een ‘einzelgänger’ , opgegroeid met vrijwel geen familie en met een aantal autistische trekjes. Altijd gedreven bezig met kennis opdoen en met die kennis politiek bedrijven. In mijn jeugd één vriend en na mijn verhuizing uit Rotterdam (toen ik 16 was) eigenlijk geen vrienden meer maar wel veel collega’s. Nooit uitgegaan. Gelukkig dacht Ank toen ze mij tegen kwam: ‘pik in t’s winter’ waarna de thuisbasis op orde was. Ze liet dit kleine mensje leven in zijn eigen vreemde politieke en bedrijfswereld. Een rare mensachtige die verdwaald is in de politiek. Maar er zijn meer van die mensen wiens wereld overhoop wordt gehaald door een plotselinge gebeurtenis en nu ook door ‘corona’.

“De eenzame eeuw” heeft als subtitel: “Het herstellen van menselijk contact in een wereld die steeds verder ontrafelt”. Ik zie in mijn rol als politicus ook de verantwoordelijkheid om daaraan te gaan werken. Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid dodelijk kan zijn! Het is in ieder geval een ernstige aantasting van de levenskwaliteit van velen.

Het kan werken. Even dromen. Denk eens aan Ebenezer Scrooge in het kerstverhaal van Charles Dickens. Zijn transformatie van gierige uitgedroogde zuurpruim tot gulle weldoener maakte hem en de ontvangers gelukkiger. Samen met anderen kunnen we “de eenzame eeuw” ombouwen tot de maatschappelijke eeuw. Daar kunnen we vanaf nu een begin meemaken. De komende tijd kan de lezer meer artikelen van mijn hand verwachten over hoe die omslag te maken. “De eenzame eeuw” is voor mij een niet af te wijzen inspiratiebron.       

 

Louis van der Kallen.