GELDNOOD

 

    


| 14-01-2021 |

 

Bergen op Zoom is net als veel van haar burgers in ‘geldnood’. Wetenschappers denken al vele eeuwen na over hoe komt het toch dat wij mensen en vaak ook overheden zo slecht met ons geld, ons inkomen en onze bestedingen om gaan? Overwegend komen ze tot min of meer soortgelijke conclusies die samen te vaten zijn in het volgende: een ingebakken ‘overdreven optimisme’ en “eenmaal in geldnood” maken onze hersenen rare sprongen. We bereiden ons overwegend slecht voor op economisch slechtere tijden. Waarom? Omdat we denken: “dat overkomt mij niet!” Ik ben beter, slimmer, handiger enzovoorts. En soms: “ik leef nu!” We lijden aan zelfoverschatting. 95 % van de automobilisten denkt bijvoorbeeld dat ze beter rijden dan gemiddeld.

Als politicus neem ik al jaren waar dat VVD’ers oprecht geloven dat het in de toekomst beter gaat. Dat de problemen of opgaven van nu ‘straks’ makkelijker opgelost zullen worden. Dat er ‘straks’ slimme oplossingen gevonden worden waardoor nu nog niet aan een oplossing gewerkt hoeft te worden. “Straks kan het vast goedkoper en beter. Dus waarom nu de belastingen verhogen om de problemen van nu op te lossen?”

Veel mensen en politici vermijden bij voorkeur onzekerheid. De ‘kop in het zand’ is dan een voorlopige strategie. Gewoon ontkennen is dan het politieke adagium, daar win je immers verkiezingen mee! Dan kan het gebeuren dat een VVD wethouder financiën in 2018 na 8 jaar ‘saneren’ durf te beweren dat nu alle financiële problemen in Bergen op Zoom opgelost zijn en Bergen op Zoom nu weer vooruit kan kijken, en twee jaar later blijkt dan de ‘beerput’ nog steeds vol te zitten en harder te stinken dan in 2008.

Uit gegevens van de branchevereniging van schuldhulpverleners blijkt dat het gemiddeld vijf jaar duurt voordat mensen hulp zoeken voor hun financiële problemen en dat dan de gemiddelde schuld is opgelopen tot 43.000 euro. Nu zijn als gevolg van corona veel inloopuren van schuldhulpverleners gesloten. Dat maakt (toekomstige) problemen groter. Er is grote schaamte om over geldgebrek en geldstress hulp te zoeken. Maar ook als er hulp wordt gezocht, blijkt het heel moeilijk om als gewoontedier de tering naar de nering te zetten. We streven naar ‘gemak’ en veranderen is ongemakkelijk en pijnlijk. Zeker als de geldstress al jaren heeft geleid tot slechter slapen en piekeren en de zorgen onze geestelijke gezondheid heeft ondermijnd. Bij schaarste aan geld richten mensen en bestuurders zich meer en meer op de korte termijn en juist dat is belemmerend voor een echte oplossing. Als een mens of een overheid zich uitsluitend richt op overleven worden kansen gemist die belangrijk zijn voor de toekomst van het individu of de betrokken overheid zoals de gemeente Bergen op Zoom.

Politici moeten nu zorgen dat individuele burgers hulp krijgen om grotere problemen zo veel mogelijk te voorkomen. Dat moet ook betekenen kansen bieden. Met de juiste en flexibele regelgeving rond de bijstand en de routes uit de bijstand door individueel ondernemerschap te stimuleren. En niet deze routes door tal van maatregelen te belemmeren c.q. te frustreren. Tegelijkertijd dient een gemeentelijke overheid in geldnood zichzelf gedisciplineerd te gedragen en zichzelf desnoods aan de haren uit het moeras te trekken. En ja, daar past erkenning van het probleem en de oorzaken bij en het aanvaarden van hulp van anderen. Daar past bijvoorbeeld ook het aanvragen van artikel 12 bij en helaas ook de daaraan verbonden gevolgen zoals extra toezicht van hogere overheden en een (tijdelijke) belastingverhoging die best wel eens tien of twaalf jaar kan duren.

Wie zijn achterste brand zal op de blaren moeten zitten!

 

Louis van der Kallen.