DES BRAVEN SOLDATEN SCHWEIJK

 

    


| 18-11-2020 |

 

 

De gemeenteraad en de samenleving staan voor de enorme opdracht de gemeente Bergen op Zoom op termijn weer een financieel gezonde toekomst te geven. Daarbij moeten keuzes gemaakt worden. De raad is er begonnen met het “resetproces”, waarbij bijna alle fracties meedachten en probeerden tot een gezamenlijk stuk te komen. De uitkomst was het Focusakkoord 2020 – 2022 dat uiteindelijk door tien fracties is ondertekend en door één fractie  – die van de BSD  – is aanvaard als een soort van startpunt om te komen tot een aanpak. Een onderdeel van het Focusakkoord 2020-2022 was de aanstelling van drie wethouders van buiten de gemeente Bergen op Zoom  die samen met de twee uit het oude college afkomstige wethouders op “persoonlijke titel” dit Focusakkoord zouden gaan vertalen in concrete voorstellen, onder meer in een begroting voor 2021 en een meerjarenramingen. Na ruim zeven maanden ligt er een eerste proeve: de 1e Begrotingswijziging 2021. De vraag die de fracties zich nu moeten stellen is:  zien we de opdrachten uit het Focusakkoord nu terug in de 1e Begrotingswijziging 2021?

Van de drie kernprioriteiten ofwel opdrachten:

  • cultuurverandering over de volle breedte;
  • verbeteren kwaliteit organisatiebreed;
  • schuldenlastreductie

zie ik nog buitengewoon weinig terug in de concreet voorgestelde maatregelen.

Maar wat mij bevreemdt, is dat de leden van het college – beoogd te gaan samenwerken op persoonlijke titel –  zich hebben omgevormd tot een ‘zakencollege’ en de manier waarop zij zaken aanpakken hebben omschreven in “tien gouden regels”. Als ik die tien gouden regels beschouw, dan kan ik niet anders dan constateren dat het tien ‘vergulde’ regels zijn waarin het dunne goudlaagje de onderliggende inhoud verhult. De tien regels zijn – naar de woorden van het college –  een vertaling van het Focusakkoord. In mijn beleving een ZAKELIJKE vertaling. Echter, het Focusakkoord is een akkoord tussen tien politieke partijen. Het Focusakkoord bevat tal van nuanceringen, “afzwakkingen” en compromissen. Dat kan ook niet anders als je links en rechts, sociaal en zakelijk, progressief en conservatief, landelijk en lokaal tot elkaar wil brengen! In de tien regels zoek ik tevergeefs naar de nuance. Maar wat nog erger is: het is geen lokaal akkoord. Het houdt op geen enkele wijze rekening met de Bergse of Halsterse (politieke) cultuur of eigenheid.

Ik geef onmiddellijk toe dat de druk om snel te komen met maatregelen in mijn ogen onverantwoord is opgevoerd. Ook dit college is niet gehouden tot het onmogelijke. De voorstellen over het vastgoed – en zeker over de verkoop van het stadhuis aan de Grote Markt  – of de voorstellen over een generieke korting van 20 % op de subsidies gaan volstrekt voorbij aan hoe de samenleving denkt en voelt. Voor mij een totaal gebrek aan politieke sensibiliteit. Een woord dat ik de afgelopen maanden herhaaldelijk in de overleggen heb gebruikt.

Dat wijt ik niet alleen aan het ‘zakencollege’ maar ook aan de manier van samenwerken van college en ambtenaren die vrijwel direct is vormgegeven als “… samenwerken op basis van vertrouwen”! Dus collectief met de leidinggevende ambtenaren. Weg op “PERSOONLIJKE TITEL”. We zien hier een voortzetting van de oude structuren. Weg met de directe mogelijkheden tot cultuurverandering! Men omarmde de oude cultuur met beide armen. Resultaat een “1e Begrotingswijziging 2021” met tien regels die grotendeels verre staan van het met veel moeite tot stand gekomen compromisrijke focusakkoord. In de aanloop naar dit voorstel werd dat al een beetje duidelijk. De SP trok haar handtekening in. Omdat zij steeds minder van het compromisgevoel terugzag. Ook Steunpunt trok zijn handtekening in toen zij van burgerlid veranderde en daarmee mogelijk naar de linkerkant opschoof, of los kwam van hoe het akkoord tot stand was gekomen.

De tien regels zijn – door de ogen van een politicus als ik bekeken –  van een haast absurdistische, heldere hardheid. In de handen en hoofden  van de vele “Brave soldaat Svejk”- (Schwejk) achtige ambtenaren – die ons ambtelijk apparaat rijk is – werd de compromispolitiek zoals het focusakkoord bedoeld is in opdracht als onhaalbaar afgeserveerd.  Menige Bergse ambtenaar heeft de afgelopen jaren geleerd te overleven zoals des braven Soldaten Schwejk. Opdrachten van een semi-‘autoritair’ gezag neem je letterlijk. Je overleeft de absurde situaties van de Bergse krijgsdienst door te doen wat je wordt opgedragen en vermijdt de risico’s van je eigen have, goed en functie door je eigen denken alleen te gebruiken om niet op te vallen bij je superieuren of je snor te drukken en je hang naar de eigen ideeën in de beslotenheid van je eigen functioneren vorm te geven mede door met galgenhumor te overleven. Als Jaroslav Hasek  nu had geleefd en diende in de ambtenarij van Bergen op Zoom zouden er meer dan vier delen te vullen zijn van “een brave ambtenaar Schweijk”       

Louis van der Kallen.