Bergen op Zoom, 21 september 2009
Aan het College van
Burgemeester en Wethouders en het Presidium
der Gemeente Bergen op Zoom
Postbus 35
4600 AA Bergen op Zoom
Betreft: Vragen Bergse Haven, ons kenmerk LK/90043
Geacht College,
Bijgaand treft u in twee bijlagen de vragen aan die ondergetekende in het kader van zijn voorbereidend onderzoek naar de Bergse Haven ex. artikel 39 aan uw college wenst te stellen. Deze brief en bijlage 1 hebben een openbaar karakter. Bijlage 2 bevat de vragen die ondergetekende in het belang van de gemeente vertrouwelijk zal behandelen en daarmede niet in de openbaarheid zal treden. Hoewel de vragen in het kader van artikel 39 gesteld zijn, acht ondergetekende beantwoording gewenst en acceptabel als de Rekenkamer de rapportage van haar onderzoek aanbiedt aan de gemeenteraad. De verwachting is dat dit in week 47 van dit jaar zal gebeuren. Gaarne dus beantwoording gelijktijdig met de aanbieding van de rekenkamerrapportage aan de raad. Dus niet eerder maar ook niet later.
In afwachting van uw reactie.
Met vriendelijke groet,
Louis van der Kallen
Bijlage 1
Vragen naar aanleiding van het onderzoek van het Nedalco dossier
1. In de overeenkomst d.d. 1 mei 2001 “Toekomstige positionering Nedalco in Bergen op Zoom” is onder uitgangspunt 2 een bedrag opgenomen “in de orde van grootte van NLG 300 miljoen (Euro 136,13 miljoen)”. In Q &A naar aanleiding van het convenant is “enkele honderden miljoenen vermeld. In een brief aan het ministerie van VROM d.d. 12 juli 2001 is een bedrag vermeld; “tussen de 200 en 300 miljoen”. Uit de stukken is niet op te maken hoe men aan deze bedragen is gekomen of waarop deze ‘schattingen’ zijn gebaseerd. Waar komen deze ‘schattingen’ vandaan?
2. Bij de stukken zat een presentatie “studie bedrijfverplaatsing Koninklijke Nedalco B.V. Financiële verkenning”. Door wie is deze ‘verkenning’ verricht en waar komen de gehanteerde cijfers vandaan? Is dit onderzoek gedaan door Boer & Croon? Waren er behoudens de presentatie nog onderliggende documenten? Zo ja. Zijn deze voor verder onderzoek beschikbaar?
3. In dit dossier zijn ook aangetroffen enkele stukken betreffende de aankoop van het RMI-complex, waaronder het Raadsvoorstel SROB/115 d.d. 30 augustus 2001 met het besluit om het RMI-complex aan te kopen voor 9,6 miljoen gulden. Tevens bevond zich in het dossier een ongedateerd stuk “Verwerving eigendommen RMI” van onbekende herkomst met het karakter van een mengvorm tussen een notitie voor B&W en een brief aan de verkopende partij. Wie is de schrijver van dit stuk en wanneer is het tot stand gekomen? Is het B&W voorstel/besluit inzake de aankoop van het RMI-complex, met alle bijlagen beschikbaar voor nader onderzoek?
4. In het besprekingsverslag van de Stuurgroep “Nedalco” d.d. 7 november 2001 is onder werkafspraken vermeld; “voorlopig uitkomsten rechtvaardigen de conclusie dat verder onderzoek en overleg naar de haalbaarheid van verplaatsing zinvol is.” Welke stukken liggen aan deze ‘conclusie’ ten grondslag? Is dat het ongedateerde stuk van onbekende herkomst met als kop; “Dekkingsmogelijkheden voor de verplaatsing Nedalco”?
5. Wie is de schrijver van het stuk: “Naar een grondexploitatiemaatschappij Geertruidapolder en Noordland.”? De vermoedelijke datum van het stuk is 5 november 2001. Voor wie was dit stuk bedoeld?
6. Uit de memo van 5 november 2001 van J. Stalknecht en M. Buuron blijkt dat de gemeente en Nedalco gezamenlijk hebben besloten tot de inzet van Boer & Croon. Zijn er documenten beschikbaar die informatie bevatten inzake het besluitvormingsproces van deze keuze? Zijn er documenten die informatie bevatten inzake het besluit om het opdrachtgeverschap te delen met Nedalco? Bijvoorbeeld het betrokken B&W besluit.
7. Uit het besprekingsverslag van de Stuurgroep “Nedalco” d.d. 6 december 2001 blijkt: “Dat Nedalco geen bezwaar heeft tegen het inschakelen van een extern deskundige om met name de “inputkant” nader te bestuderen.” Had Nedalco in dit kader een zeker ‘instemmingsrecht’? Is er ooit overwogen om zelfstandig, zonder inschakeling of het informeren van Nedalco, te komen tot een cijfermatige onderbouwing van de mogelijke verplaatsingskosten?
8. Uit het besprekingsverslag van de Stuurgroep “Nedalco” d.d. 18 februari 2002 blijkt dat de externe deskundige die door de gemeente is ingehuurd een concept heeft voorgelegd aan Nedalco. Zijn er stukken waaruit blijkt dat dit een ‘afspraak’ was? Uit het verslag blijkt tevens dat “Nedalco heeft besloten een eigen adviseur toe te voegen. Er wordt gestreefd naar een gezamenlijk gedragen advies van beide deskundigen.” Zijn er stukken beschikbaar die aantonen dat het omvormen van een ‘eigen onderzoek’ naar de mogelijke verplaatsingskosten van Nedalco naar een soort van gezamenlijk onderzoek is besproken in B&W?.
9. In Raadsvoorstel SROB/31 van 25 februari 2002 luidt besluit 5: “Kennis te nemen van de financiële onderbouwing van de plannen en ons college de taakstelling mee te geven om het geprognosticeerde tekort voor een groot deel te dekken middels subsidies van de Provincie, het Rijk en/of de E.G.”. In het dossier is niet duidbaar welke financiële onderbouwing hier bedoeld wordt. Is de financiële onderbouwing die klaarblijkelijk toen voor de Raad beschikbaar was nu beschikbaar voor nader onderzoek?
10. Het dossier bevat een ongedateerd (vermoedelijk uit het tweede kwartaal 2002) stuk met de titel: “conceptplan van aanpak Geertruidapolder”. Wie is de auteur? Wat was de status van het stuk en is het stuk in het college van B&W besproken?
11. Zijn de “Financiële berekeningen Geertruidapolder” d.d. 16 april 2002 van de Grondmij besproken in het college en wat heeft het college in deze besloten. Is het eventuele college voorstel/besluit voor nader onderzoek beschikbaar?
12. Is de brief van de Grondmij d.d. 28 mei 2002 besproken in het college, de projectgroep visie of de stuurgroep visie en zijn daar eventueel verslagen of besluiten van beschikbaar voor nader onderzoek?
13. De Nedalco brief van 6 juni 2002 geeft aan dat er een gespek is geweest op 29 mei 2002 waarin een afspraak is gemaakt tussen Nedalco (de heren Bemer en Schots) en de burgemeester over een schadeloosstelling ten bedrage van NLG 179 miljoen. In de brief van 17 juni 2002 van de gemeente aan Nedalco wordt dat feitelijk bevestigd. Is het verslag van de bijeenkomst op 29 mei 2002 beschikbaar voor nader onderzoek?
14. Is het BCPM advies van 22 november 2002 besproken in het college, de projectgroep visie of de stuurgroep visie en zijn daar eventueel verslagen of besluiten van beschikbaar voor nader onderzoek?
15. In een notitie tussentijdse informatie aan de leden van de Stuurgroep Geertruidapolder d.d. 6 januari 2003 van dWM is onder het kopje “Selectieproces private partijen” de volgende zin te lezen: “Vraag hoe de integriteit van de bedrijven vastgesteld moet worden is voorlopig niet beantwoord.” Is die vraag ooit beantwoord of is een poging gedaan tot beantwoording? Zo ja, zijn daarvan stukken beschikbaar voor nader onderzoek?
16. In de nota voor B&W d.d. 15 augustus 2003 wordt als mogelijke concrete actie “druk opbouwen richting Nedalco”genoemd. Dit om wellicht ruimte te creëren om de hoogte van het aankoopbedrag (77,2 miljoen euro) bespreekbaar te maken. Op welke wijze is getracht inhoud te geven aan deze “concrete actie”?
17. In het besprekingsverslag van het Plenair Overleg Bergse Haven van 20 november 2003 merkt wethouder v.d. Wegen op: “dat in het overleg met Nedalco is gebleken dat ook daar de bereidheid bestaat om gezamenlijk nog eens kritisch naar het eerder afgesproken bedrag inzake aankoop te kijken.” Welk overleg met Nedalco betreft dit en is daarvan een verslag voor nader onderzoek beschikbaar?
18. In een brief aan de minister van VROM d.d. 9 maart 2004 is gesteld: “In beginsel hebben wij inmiddels overeenstemming bereikt over een verlaging van deze aankoopsom tot een bedrag van euro 60 miljoen (was euro 77,2 miljoen).” Ook in het besprekingsverslag d.d. 14 mei 2004 van een bespreking op de kamer van de burgemeester, in aanwezigheid van burgemeester van der Velden, wethouder van der Wegen en mevrouw Jacobs van de gemeente en de heren Bemer en Schots van Nedalco, is gesteld dat het aankoop bedrag 60 miljoen euro (transactiedatum 1 januari 2008) zal bedragen. Dit bedrag is ook (met een aftreksom) te vinden in het raadsvoorstel d.d 28 juni 2004. Wat zijn de verschillen in randvoorwaarden (b.v. kosten sloop, sanering en opleveringsvereisten) tussen de overeenkomst van 29 oktober 2002 en die van de verkoopovereenkomst van 9 juni 2004?
19. Op diverse plaatsen in de stukken kom ik een verwijzing tegen naar ‘periodiek bestuurlijk overleg met Nedalco’ veelal worden daarbij de namen genoemd van burgemeester van der Velden en wethouder van de Wegen. Ik heb daarvan in de beschikbaar gestelde dossiers geen enkel verslag kunnen vinden. Soms is de heer Buuron genoemd als voor het verslag van deze bijeenkomsten verantwoordelijke. Zijn de verslagen van alle ‘periodiek bestuurlijke overleggen met Nedalco, voor nader onderzoek beschikbaar?
20. Het drie pagina grote overzicht van de (totale) “Projectorganisatie Geertruidapolder” (Projectgroep “Verplaatsingsonderzoek”, Projectgroep “Nieuwe locatie”, Stuurgroep haalbaarheidsonderzoek bedrijfverplaatsing Nedalco, Projectgroep “Visie”, Stuurgroep “Visie”, Projectgroep “Onderzoek”, Afstemmingsoverleg, Projectdirectie, Werkgroep communicatie, Interne begeleidingsgroep, Externe begeleidingsgroep) bevat geen overzicht/opgave van de samenstelling van het ‘periodiek bestuurlijke overleg met Nedalco’! Wie namen deel c.q. wie stonden op de kopieverdeling van de agenda’s en verslagen van voornoemde ‘periodiek bestuurlijke overleggen met Nedalco’?
Vragen naar aanleiding van de dossiers beschikbaar op 27 juni o.a. de tenderboard.
21. Hoe is de samenstelling van de tenderboard tot stand gekomen? Welke adviezen aan B&W lagen er aan ten grondslag? Is overwogen om gezien de begrote tekorten financiële expertise bij de tenderboard te betrekken? Zo ja, waarom is dit dan niet in de tenderboard benoemd?
22. In het raadsvoorstel SROB/03/077 d.d. 27 mei 2003 wordt gesteld: “Op alle thema’s scoort deze combinatie (AM Vastgoed/Amvest) het beste: men koppelt een inspirerende vernieuwende ruimtelijke visie aan een goed onderbouwde woningbouwprogrammering en een financieel veelbelovende exploitatie.” Op basis waarvan is de tekst; “een financieel veelbelovende exploitatie” tot stand gekomen? Alleen de prae-adviezen, opgesteld door de SROB (inclusief bijlage F: Planeconomie), en de tenderboard waren in het dossier beschikbaar.
23. Uit het B&W besluit van 10 juni 2003 blijkt dat het aantrekken van de heer Soeters niet conform de inkoopprocedure is. Wat was de motivatie om van de inkoopprocedure af te wijken?
24. In een memo d.d. 5 november 2003 en in verschillende verslagen daarna komt de volgende stellingname/deelconclusie voor: “Het is daarbij noodzakelijk de volgende keer een eerste complete risicoanalyse te overleggen, met in ieder geval aandacht voor de onzekerheden t.a.v. het grondverzet.” In de beschikbare dossiers is een dergelijk stuk niet aangetroffen! Is dit stuk, als het er wel is beschikbaar voor nader onderzoek? Als het er niet is, waarom is de voornoemde analyse toen niet tot stand gekomen?
25. Een aanbeveling van de aspectenstudie grondbalans d.d. 10 december 2003 was het advies om voor het werk van de Geertruidapolder een bodembeheersplan op te stellen. Is dat gebeurd? Zo ja, is dit bodembeheersplan voor nader onderzoek beschikbaar? Zo nee, waarom is dat niet direct gebeurd?
26. Bij brief van 9 januari 2004 deelt Mr. P.G.A Noordanus mee op te gaan treden als interim-bestuursvoorzitter van de projectontwikkelingsmaatschappij AM. Is toen zijn rol in de tenderboard geëvalueerd? Zo ja, wat was daarvan de uitslag en zijn daarvan stukken beschikbaar voor nadere evaluatie?
27. In een stuk met de titel “een eenmalige investering met grote spinoff’ is een opsomming, met bedragen, van mogelijke ‘oplossingen’ gegeven. Wat was de basis van de in dat stuk genoemde bedragen?
28. De koopovereenkomst met Nedalco is gedateerd 9 juni 2004. In de bijeenkomst van de begeleidingsgroep Geertruidapolder d.d. 11 februari 2003 stelde de heer de Waal Malefijt: “Aankopen vinden in principe pas plaats als het totaalplan uitvoerbaar blijkt te zijn.” Op basis van welke informatie achtte het college op 9 juni 2004 het totale plan uitvoerbaar? Is deze informatie voor nader onderzoek beschikbaar?
Vragen naar aanleiding van de dossiers die op 3 augustus beschikbaar kwamen.
29. In een Bijlage 2a “Projectinformatie Bergse Haven” zonder datum, maar vermoedelijk van begin 2003 is onder financiën vermeld: “Om tot een sluitende grondexploitatie te komen, wordt uitgegaan van een bijdrage van de hogere overheden (Provincie en Rijk) van 25 miljoen euro.” Waarop is deze ‘aanname’ gebaseerd?
30. Van de oprichtingsakten van de GEM CV en BV zijn in de dossiers alleen concepten aangetroffen. Zijn de definitieve akten beschikbaar voor nader onderzoek?
31. In een nota voor B&W d.d 21 juli 2003 is gesteld: “zal de gemeente Nedalco niet willen verwerven als geen afspraken gemaakt zijn over acceptatie van de volledige inbreng – en dus het “doorschuiven” van de financiële consequenties – van de gevolgen van de verwerving in de grondexploitatie.” Is het verslag/besluitenlijst van de B&W vergadering waarin die nota besproken werd voor nader onderzoek beschikbaar?
32. Uit een email van Hans de Waal Malefijt aan Cees van der Wegen d.d. 9 maart 2004 is op te maken dat er met “Giel”gesproken zal worden over de inhoud van het zogenoemde “noodscenario” en de niet-sluitende GREX. Heeft dat gesprek plaatsgevonden en is daar een verslag van voor nader onderzoek?
33. Uit een Overzicht “majeure risico’s per einde 2005” van dWM d.d. 16 maart 2004 en een mail van Frans van Deursen d.d. 26 april 2004 blijkt dat op dat moment het risico dat de ‘gemeente en A&A’ lopen geschat wordt op circa 60 miljoen euro (“maar op eindwaarde gezet, wordt dat zeker méér.”). Uit de mail is te concluderen dat deze informatie bekend was bij Carolien Jacobs en Rien Buuron. Heeft deze informatie ook het college van B&W en/of individuele leden van het college bereikt en waar en wanneer zijn deze stukken besproken? Zijn eventuele verslagen van besprekingen waarin deze informatie besproken is voor onderzoek beschikbaar?
34. In dat “noodscenario” (memo d.d. 6 februari 2004) van C.G. Jacobs aan Hans de Waal Malefijt lijkt/blijkt “het alsof de financiële haalbaarheid van het plan dus door het niet verplaatsen van Nedalco van -47 miljoen verandert in + 7 miljoen (inflatie en rente buiten beschouwing gelaten).” Is dit “noodscenario” in het college van B&W besproken? Is het verslag of de besluitvorming daarvan voor nader onderzoek beschikbaar?
35. Uit een email wisseling van 4 maart 2004 en een notitie van dWM d.d. 23 april 2004 blijkt dat op dat moment de schrijvers uitgaan van een geraamd tekort, op basis van een GREX van 26 januari 2004, van 47,5 miljoen euro. Welke substantiële (onderbouwde) veranderingen zijn er tussen de GREX van 26 januari 2004 en de GREX nr. 120 die waarschijnlijk aan de basis ligt van het raadsbesluit d.d. 28 juni 2004?
36. Bij het raadsbesluit van 28 juni 2004 is, naar alle waarschijnlijkheid, de GREX nr. 120 voor de gemeenteraad ter inzage gelegd. In dat stuk werd het tekort verscholen achter de term; “overige subsidies en bijdragen”. Uit een besprekingsverslag van het Plenair Overleg Bergse Haven blijkt dat op 8 oktober de besluitvorming inzake de samenwerkingsovereenkomst met private partijen plaats heeft gevonden op basis van een andere GREX. De zogenoemde dekkingsgrex, “dit is een andere GREX dan die aan de gemeenteraad is voorgelegd”. Is deze GREX aan de gemeenteraad ter kennis gebracht c.q. besproken. Zo niet waarom niet?
37. Op 8 december 2004 wordt in de Projectgroep Bergse Haven besloten de BasisGREX (nr.120) “thans niet te actualiseren”. Is dit uitstel besproken in het college van B&W en is het eventuele besluit daarover voor nader onderzoek beschikbaar?
38. In het raadsvoorstel SROB/05/99 is het volgende te lezen: “Dit impliceert dat ook het uiteindelijke financiële risico van die grondexploitatie door de GEM – waarin de gemeente en private partijen ieder voor 50 % participeren – wordt gedragen.” Hoe is deze zin tot stand gekomen en hoe verhoudt deze tekst zich met de afspraken zoals verwoord in de realisatieovereenkomst van 19 december 2005 (artikel 9.8), die een weergave zou zijn van de gemaakte afspraken zoals weergegeven in het voorstel d.d. 6 september 2005 van de Projectgroep Bergse Haven?
39. In de ROK van 19 december 2005 zijn in artikel 9.8 een aantal garantiebedragen aangegeven. In een onderliggend stuk van de Projectgroepvergadering Bergse Haven van 12 september wordt ingegaan op het ‘Restrisico bij financiering’ waaruit blijkt dat wethouder Cees van der Weegen in samenspraak met de heer Wim Scheffers ‘overeenstemming heeft bereikt over de omgang van het restrisico’. Zijn de berekeningen die A&A en de gemeente als onderlegger hiervoor hebben gemaakt voor onderzoek beschikbaar?
40. Ten aanzien van de financiering van de Bergse Haven zijn in de loop van 2005 diverse stukken geproduceerd. O.a.: – het concept financieringsplan Bergse Haven van 25 juli 2005 (een definitieve versie is in de bekeken dossiers niet aangetroffen), – de memo risico gemeentegarantie Bergse Haven van 25 juli 2005 en de memo “Voorstel Financieringsopzet” van 1 november 2005 aan de projectgroep Bergse Haven. Wat onhelder blijft is hoe de cijfers genoemd in deze stukken tot stand zijn gekomen. Er wordt verwezen naar het gegeven: “In de werkgroep Financiering en tijdens diverse bilateraaltjes is de afgelopen maanden overlegd over een financieringsopzet.” Zijn er van deze overleggen/bilateraaltjes verslagen? Zo ja, zijn deze voor nader onderzoek beschikbaar?
41. In de vergadering van de Projectgroepvergadering Bergse Haven van 12 september 2005 is tevens gesproken over het aantrekken van een lening door de GEM en een gemeentelijke garantie op deze BNG lening alsmede een contragarantie door de GEM-partijen. Mogelijk is een schrijven van 25 juli aan de werkgroep planeconomie van Rogier van Keulen en Silvester Schuring daarvoor een onderlegger. Wat zijn de aannames die hebben geleid tot het in dat stuk genoemde restrisico van 16 miljoen euro?
42. In het besprekingsverslag van het Plenair Overleg Bergse Haven van 12 september 2005 is de volgende zin te lezen: “Geconstateerd wordt dat een ieder het eens is met de constatering dat er sprake blijft van een risico maar het niet wenselijk is dit verder te definiëren.” Is alvorens met deze constatering en deze stellingname akkoord te gaan dit besproken in het college en is daarover een collegebesluit genomen. Zo ja, is dit besluit dan ook voor nader onderzoek beschikbaar?
43. Uit het verslag van de AVA van 9 maart 2006 blijkt dat de “voorgelegde exploitatie geen gecertificeerd model is en er afwijkingen in zitten t.a.v. de grondexploitaties.” Wat is met deze opmerking gedaan? Is het model aangepast? Het lijkt er op dat tot 26-05-08 het zelfde model is gevolgd!
44. Uit het raadsvoorstel SROB/05/99 van 24 november 2005 blijkt dat het college zich bewust is van “de omvang, complexiteit en het hoge risicogehalte van dit plan”. Dan valt het op dat het er op lijkt dat, na het sluiten van de ROK, de actualisaties uitsluitend technisch zijn. Die indruk wordt bevestigd door: “Tot op heden (prijspeil 2007) is de grondexploitatie van Bergse Haven technisch geactualiseerd. Een technische actualisatie van de grondexploitatie bestaat uit het verwerken van de boekwaarden, het doorschuiven van de planfasering en het indexeren van de gehanteerde eenheidscijfers met de prijsinflatieparameter van de planexploitatie.”, aldus een notitie van de Kerngroep d.d. 4 februari 2008. Is in het college ooit vastgesteld dat een technische actualisatie afdoende was? Zeker gezien de stroom van tegenvallers, taakstellingen in de oorspronkelijke exploitatieopzet, veranderingen in de plannen, de omvang van het plan en het erkende hoge risicogehalte, zou je verwachten dat de exploitatieopzet in een hogere frequentie zou worden aangepast aan alle planwijzigingen en nieuwste inzichten. Is er ooit in het college besproken of het actualiseren vaker dient te gebeuren dan de ‘standaard’ éénmaal per jaar? Zo ja, is het eventuele besluit in deze beschikbaar voor nader onderzoek? Per memo d.d. 26 februari 2008 is het college geïnformeerd dat in de AVA is afgesproken dat per ‘1 januari 2008 volstaan wordt met het opstellen van een technische actualisatie van de grondexploitatie om vervolgens per 1 januari 2009 een actualisatie te laten plaatsvinden waarin de effecten van de besluitvorming ten aanzien van de risicoanalyse zijn verwerkt.’ Is deze memo besproken in het college van B&W en wat is daaromtrent eventueel besloten? Is een eventueel besluit voor nader onderzoek beschikbaar?
45. In de accountantsverklaring bij de jaarrekening over 2008 d.d. 29 april 2009 van de GEM adviseerde de accountant om bij de behandeling van de jaarlijks geactualiseerde grondexploitatie expliciet aandacht te besteden aan de realisatie van de taakstelling van 9,9 miljoen die in de exploitatieopzet zit. Is dit advies uitgewerkt en hoe is het dan vorm gegeven?
46. In het weekdossier van Rien BA 15141 is een ongedateerd kattebelletje te vinden aan ene Peter (vermoedelijk de toenmalige burgemeester van ene Hans (vermoedelijk Hans de Waal Malefijt) met een aantal denklijnen voor een strategie voor een gesprek met Nedalco. Buiten een aantal gedachten over de argumenten die de gemeente en Nedalco zouden kunnen inzetten is curieus dat bij “zo duur mogelijk inzetten” het bedrag van 77 miljoen is genoemd en dat voor “een verouderde fabriek zonder perspectief.“. Terwijl als maximaal gemeentelijk bod “hooguit 30 tot 35 miljoen” werd genoemd. Wat was de status van het stuk? Voor welke discussie/onderhandelingsafspraak met Nedalco was dit stuk bedoeld? Is dit als ‘onderhandelingsstrategie’ besproken in het college? Zo ja, wat was daar dan de uitkomst van? Is over het stuk een collegebesluit genomen en is daar een schriftelijke vastlegging van beschikbaar voor nader onderzoek?
47. In de zomer van 2005 zijn vele bezuinigingsvoorstellen geopperd om de te komen tot een (op papier) sluitende GREX. Dit met het vermoedelijke doel te komen tot een sluitende GREX op het moment van het aangaan van de ROK. In geen van de onderzochte dossiers is een helder overzicht van die bezuinigingsuggesties gevonden. Niet helder is op welke manier met die suggesties is omgegaan en wie daarover de finale beslissingen heeft genomen. Is er een overzicht van alle bezuinigingsvoorstellen uit de periode waaruit tevens helder wordt welke beslissingen daaromtrent met welke motivatie door wie is genomen? Wat is er uiteindelijk gebeurd met suggesties als: het buiten de exploitatie brengen van de sluis, de hoofdinfrastructuur, het water en het verleggen van de hoofdgasleiding (mail van Rogier van Keulen d.d. 28-6)?
48. In de besluitenlijst van de B&W vergadering d.d. 17 januari 2006 is te lezen: “Het college geeft aan dat namens de gemeente in de AVA zitting nemen de portefeuillehouders grondbedrijf/EZ en ruimtelijke ordening.” In de besluitenlijst va de B&W vergadering d.d. 16 mei 2006 is te lezen: “N.a.v. 19-A-26 (AVA Bergse Haven) wil het college gemotiveerd ambtelijk advies over de (al dan niet) aanwezigheid van de wethouder EZ bij de AVA.” Gedateerd 22 mei 2006 is er een memo: “vertegenwoordiging in AVA GEM Bergse Haven.” verschenen. Met als ‘eindconclusie’: “Een gecombineerd vertegenwoordiging lijkt derhalve completer in zijn inhoud en om die reden te overwegen.”. In de beschikbaar gestelde dossiers is geen nadere B&W besluitvorming te vinden. Is er in dit kader een B&W besluit genomen en is dit voor nader onderzoek beschikbaar? In voornoemde memo wordt ook verwezen naar “een intern afstemmingsoverleg waarin steeds de agenda van de AVA wordt doorgesproken met alle gemeentelijke vertegenwoordigers ( dus zowel ambtelijk als bestuurlijk); daarnaast is de afspraak gemaakt dat steeds tussen twee AVA vergaderingen in het volledige college wordt bijgepraat door de vertegenwoordigers in AVA en kernteam.”. Zijn er van dit afstemmingsoverleg verslagen beschikbaar voor nader onderzoek? Zijn er van voornoemd ‘bijpraten’ stukken beschikbaar, bijvoorbeeld presentaties?
49. In de AVA van 20 april 2006 is afgesproken om “over stabiliteit in de grondexploitatie in klein verband nader te spreken”. Uit wie bestond dat “klein verband” en zijn er van die bespreking(en) verslagen beschikbaar voor nadere studie?
50. In een notitie aan de AVA d.d. 20 november 2006 met als onderwerp de VTU begroting (voorbereiding, toezicht en uitvoering) bleek een verschil tussen de raming die in de grondexploitatie zat en een actuele raming van miljoenen. Hoe is dit opgelost c.q. verwerkt in de eerstvolgende grondexploitatieactualisering?
51. In maart 2007 is het onderzoek “Aantrekken bewoners Bergse Haven” van bureau Heliview afgerond en gepresenteerd. Is aan te geven wat er met de resultaten/conclusies van dit onderzoek is gedaan?
52. De notitie “Risicoprofiel Bergsehaven“ d.d. 21 maart 2007 geeft onder het kopje bedreigingen een opsomming van de verschillen tussen de cijfers in de grondexploitatie en actuele begrotingen. O.a.: verwervingen circa 15 miljoen, uitwerking ‘Kijk in de Pot’ circa 2 miljoen, civiele engineering circa 4,6 miljoen, Waterschans 2de fase circa 4 miljoen. Kansen werden nauwelijks genoemd. De slotzinnen waren: “De beschreven kansen in deze paragraaf hebben dan ook in hoofdzaken betrekking op de technische aspecten van de grondexploitatie. Het risicoprofiel van Bergsehaven mist hierdoor de mogelijke ruimtelijke optimalisaties en is hiermee in onbalans.” Is dit ‘risicoprofiel’ besproken in het college van B&W en welke besluiten heeft het college hieromtrent genomen. Zijn daarvan stukken voor nader onderzoek beschikbaar?
53. In de zomer van 2007 wordt steeds duidelijker dat er een groot verschil is tussen getaxeerde onteigeningswaarden en de GROK. Dit mede op lopende transacties. Het ‘zichtbare verschil is circa 40 %.’ In het AVA verslag van 23 augustus 2007 is te lezen dat de heer Scheffers van mening is “dat percelen in principe pas verworden dienen te worden als deze daadwerkelijk nodig zijn.”. Zijn deze twee elementen uit de AVA besproken in het college van B&W? Zo ja, zijn daar stukken van beschikbaar voor nader onderzoek?
54. In de notitie “Financiële stand van zaken eerste fase ‘Kijk in de Pot’” d.d. 29 augustus 2007 komt o.a. de prijstelling van de vrije kavels aan de orde. Deze zal volgens de taakstelling 439,38 euro per vierkante meter gaan bedragen. Dit terwijl volgens deze notitie: “In Bergen op Zoom worden op dit moment vrije kavels verkocht in het project ‘De Schans’ te Halsteren voor een bedrag van 300 euro per vierkante meter exclusief BTW. Een verschil van 139,38 euro (excl. BTW) per vierkante meter.” Is dit verschil en de mogelijke effecten van dit verschil in het college van B&W besproken? Zo ja, zijn daar stukken van beschikbaar voor nader onderzoek? In het onderzoek is op basis van de beschikbare dossiers niet gebleken dat dit stuk, noch het stuk van het risico profiel van maart 2007 heeft geleid tot een aanpassing of doorrekening van de GROK. Is in de AVA of het college de wenselijkheid van een doorrekening in de GROK aan de orde geweest? Zo ja, zijn daar stukken van beschikbaar voor nader onderzoek?
55. Uit de notitie “Financiële consequenties naar aanleiding van resultaat overleg RACM” d.d. 28 januari 2008 blijkt dat de aanpassing van het Masterplan Bergse Haven een negatief effect heeft op de grondexploitatie van circa 4,5 miljoen. Is dit gegeven toen verwerkt in de actualisering van de GROK? Uit de beschikbaar gestelde dossiers is dat niet op te maken.
56. Uit het stuk “De ZeelandOordeelGEM090308 (conceptversie d.d. 13-03-08) valt op te maken dat GEM Bergse Haven, de door AM en Amvest, GEBRI International, Meeuwisse, ONZE en Verheugt/Mommerson ingediende plannen voor ‘de Zeeland’, ‘de maat heeft genomen’. Het eind oordeel was: “De voorstellen van AM-Amvest voldoen in vrijwel alle opzichten aan de criteria van de GEM Bergse Haven en hebben daarom veruit de voorkeur van de GEM, boven de andere inzendingen, om nader uitgewerkt te worden.” Daar dit lijkt op de slager die zijn eigen vlees keurt, is de vraag hoe de GEM tot dit oordeel is gekomen. Is dit onderwerp van gesprek geweest binnen het college van B&W? Welke deelnemers aan de GEM hebben een bijdrage geleverd aan deze beoordeling en is ook dit besproken in het college van B&W? Is daarbij het gegeven dat de GEM AM-Amvest deelnemers kent en zijn zij ook bij de besluitvorming betrokken? Zijn in dit kader stukken beschikbaar voor nader onderzoek?
57. Uit de notulen van de AVA van 17 maart 2008 is op te maken dat de directeur van de GEM basiskennis ontbeert als het gaat over de interpretatie van de grondexploitatie. Het lijkt erop dat hij, na 2 jaar in functie te zijn geweest, nog niet eerder de moeite heeft genomen zich te verdiepen in het gegeven grondexploitatie. Uit het directiereglement GEM Bergse Haven Beheer BV is op te maken dat financieel beheer een belangrijk onderdeel is van het functioneren van de directie. Is er bij de aanstelling van de directeur en bij de evaluaties van het functioneren van de directie aandacht geweest voor de wijze waarop het financieel beheer vorm is gegeven? Zijn daar omtrent stukken beschikbaar voor nader onderzoek?
58. Op AVA van 28 november 2008 is een overzicht uitgedeeld met kansen en bedreigingen die tijdens een heisessie naar voren zijn gekomen. Is dit overzicht voor nader onderzoek beschikbaar?
59. In de notulen Kerngroep 12 januari 2009 is te lezen: “Voor een beter inzicht GREX en de juiste sturing is het van belang om de kansen en bedreigingen vast te stellen en een uitwerking te hebben van een risico analyse te samen met een uitgebreid verslag van de heisessie. Caroline geeft aan dat t.b.v. GREX/GROX de risico’s helder op papier moeten staan: wat waar hoort om het plan goed te kunnen doorlichten.” Wat is er na de notitie “Risicoprofiel Bergsehaven“ d.d. 21 maart 2007 gebeurd om één en ander, het ging toen al om circa 25 miljoen (exclusief de taakstellingen), te verwerken in de GREX/GROX?
60. Op welk moment is de memo Grondexploitatie Bergse Haven d.d. 9 maart 2009 van Marije Gerverdinck bekend geworden bij het college of bij één of meerdere leden van het college?