| 28-12-2012 |
Wanneer het leven naar het einde loopt en de dood onafwendbaar zich aandient is het goed als de focus van een behandeling mag verschuiven van behandelen gericht op genezing of vertraging naar een comfortabel en vredig afscheid nemen. Verzoenen met het leven, ook je eigen leven, past daarbij. Afsluiten wat niet af te sluiten leek. Helen van oude, nog open, geestelijke wonden. Ruzies, soms decennia oude vetes, uitpraten of simpel elkaar weer ontmoeten en ze bijleggen. Ook in de schaduw van de dood kunnen nog zaken afgemaakt of opgelost worden. Dit inzicht kan troost bieden.
Soms is het van belang dat anderen daarbij hulp bieden. Enkele weken voor de dood van de ex- echtgenote van mijn broer kon ik een rol spelen bij een vorm van verzoening. Ze had het leven van mijn broer in een vechtscheiding van tientallen jaren stevig vergalt. Op verzoek van mijn nicht heb ik haar, vlak voor haar dood, een vorm van vrede kunnen laten sluiten met mijn broer. Hoe diep soms de pijn zit, je hebt een groot deel van het leven gedeeld en gezamenlijk een pracht van een kind op de wereld gezet. Gun elkaar een vredig afscheid van dit leven! Maar misschien nog belangrijker, met het vredige afscheid wordt dat ook voor hen die achterblijven wat draaglijker. Iedereen wil dat degene die afscheid neemt dat kan doen in vrede met zichzelf en het leven. Vredig inslapen is ook van belang voor hen die het verlies een plek in hun leven moeten geven.
Praten, praten, praten, kortom inzicht krijgen in het leven kan helpen de stervende zichzelf en anderen te vergeven en zich te verzoenen met het naderende einde. Voor sommigen is het geloof een anker waar zij zich ook op hun sterfbed op verlaten en zich aan vasthouden.
Mijn moeder gaf mij de wijze lessen mee. “Zorg dat je, op je sterfbed niet zal moet zeggen ‘had ik maar’. Wat je denkt dat je moet doen moet je op zijn minst geprobeerd hebben! Als je sterft moet je het gevoel hebben geleefd te hebben. Laat een rimpeling achter.” Dat is één van de redenen van de rimpelingen op de grafsteen van mijn Ank. Zij liet wel meer dan één rimpeling achter!
Soms bevat het leven een verrassing. Ik ben veel ouder dan ik dacht te worden. Geboren in een gezin waar de grootouders al waren gaan hemelen. Mijn vader overleed toen ik acht was en moeder toen ik 16 was. “Wij worden geen 60” zei mijn moeder altijd, 45-55 is al mooi, de lengte van je leven doet er niet toe het gaat er om wat je met je leven doet en met wie jij je leven deelt. De kwaliteit van je leven is wat werkelijk telt.” Ik moest er wat van maken.
Cicely Saunders was een Engelse arts die van grote invloed is geweest op de totstandkoming van de moderne hospice. Eén van haar uitspraken was; “De deur van de hoop moet langzaam en voorzichtig worden dichtgedaan. Want valse hoop bied geen enkele troost.”
Ik onderschrijf die woorden. Mijn Ank kon in vrede afscheid nemen omdat ze wist dat ze van betekenis was geweest voor iedereen waarvan ze hield. Een betekenis die troost bood aan Ank en aan degenen die zij achterliet. Ik hoop dat meer stervenden zullen beseffen welke ‘rimpelingen’ zij achterlaten in de samenleving en bij hen die ze achterlaten. Aan toekomstige achterblijvers; laat ze dat weten, laat ze dat voelen!
