GETUIGENISSEN ALS TROOST

 

    


| 24-12-2021 |

 

 

In Michael Ignatieffs boek Troost (als licht in donkere tijden) is ook een hoofdstuk gewijd aan troostvinden en het zorgen dat je verslag doet van de gruwelijkheden die niet vergeten mogen worden. Troost is dan gevonden in de getuigenis die wereldkundig gemaakt moest worden.

Anna Achmatova getuigt in haar Requiem over de miljoenen slachtoffers die door het regime van Stalin op gruwelijke wijze zijn vermoord of gedeporteerd naar de goelag. Haar Requiem was een monument namens elke vrouw die in de jaren dertig bij Russische gevangenissen stond te wachten op haar geliefden die daar waren opgesloten, gemarteld en vaak vermoord.

Primo Levi was een Italiaanse jood die  Auschwitz-Monowitz overleefde en in 1947 het aangrijpende boek Se questo è un uomo (Is dit een mens) publiceerde. Hij getuigde van de gruweldaden die niet vergeten mogen worden.

Miklós Radnóti was een Hongaars-Joodse dichter die terecht was gekomen in een Duitse arbeidsbrigade die in een Servische kopermijn door de SS tewerk was gesteld. Toen de Russische troepen naderden werd de arbeidsbrigade die vooral uit Hongaarse joden bestond afgemarcheerd richting Duitsland. Het werd een dodenmars. Miklós Radnóti maakte in een klein boekje aantekeningen, door hem ‘prentbriefkaarten’ genoemd. Vlakbij de Duits-Hongaarse grens werd hij met een nekschot afgemaakt door Hongaarse SS’ers. Toen zijn lichaam in augustus 1946 werd gevonden kwamen zijn eigendommen in handen van een lokale slager die ze uiteindelijk kon geven aan zijn weduwe. Miklós Radnóti kreeg uiteindelijk erkenning als een van de grootste dichters van Hongarije en Europa. Ook zijn werk was een getuigenis van gruwelijkheden die niet vergeten mogen worden!

Anna Achmatova, Primo Levi en Miklós Radnóti leefden in een hel, zij vonden het hun plicht om daar verslag van te doen, dat was in die omstandigheden troost in de vorm van politieke hoop. Hoop dat wij zouden leren van wat was geschied. Zij geloofden dat de door hen ervaren kwellingen zich nooit meer voor zouden doen als de waarheden tot de volgende generaties door zouden klinken. Wij zouden deze dan voortdurend moeten gedenken.

Maar doen de generaties van nu dat ook? Beseffen ze door de getuigenissen van de holocaust en Stalins terreur dat het een plicht is deze te gedenken om in het heden herhaling te voorkomen. We zien nu dat sommigen – om politieke redenen –  een alternatieve werkelijkheid schetsen waarin niet altijd geloof wordt gehecht aan de getuigenissen over het werkelijke lijden. Stalin en Hitler hadden en hebben helaas hebben vele volgers van een gedachtegoed dat een demonische uitwerking had op miljoenen slachtoffers. Aan ons de plicht de getuigenissen van Anna, Primo en Miklós levend te houden zodat er geen nieuwe getuigenissen van nieuwe gruweldaden kunnen worden opgetekend.

De weduwe van Miklós moest de rest van haar leven een groot verdriet meedragen zoals verwoord in het gedicht van Emily Dickinson.

“They say that time assuages,

Time never did assuage,

An actual suffering strengthens,

As sinews do, with age.

Time is a test of trouble,

Bur not a remedy.

If such it prove, it prove too

There was no malady.”

 

 

Louis van der Kallen.



Voeg toe aan je favorieten: Permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *