WE ZIJN HET ZAT
Strobridge & Co. Lith, published in the U.S. before 1923 and public domain in the U.S.
De afgelopen maanden staan de media vol met discussies over onze ‘witte’ cultuur, onze geschiedenis, onze zeehelden, onze straatnamen, ons slavernij verleden, onze (koloniale) oorlogsbuit, onze zwarte Piet en zelfs over onze pepernoten. Ze lijken wel gek geworden. Er is niks mis met het beschermen van de culturele identiteit van minderheden. Maar de identiteit en geschiedenis van de ‘witte’ Nederlander wegzetten als racistisch, koloniaal of nationalistisch is te absurd voor woorden.
Ik heb mij altijd een wereldburger gevoeld, maar wel met gevoel voor mijn cultuur, taal en geschiedenis en die van mijn voorouders. Met de ogen van nu zie ik welke fouten er in het verleden gemaakt zijn. Maar ik veroordeel ze niet, want de tijden van Piet Hein, Jan Pieterszoon Coen, Jan van Riebeeck, Paul Kruger en vele andere roemruchte volksgenoten waren geheel anders dan nu. Geïnspireerd door religies, die op zijn minst zo onverdraagzaam waren als sommige islamstromingen nu, hebben zij daden verricht die nu volstrekt ondenkbaar en onacceptabel zouden zijn, maar in hun tijd als ‘heldendaden’ werden gezien. Nederlanders van toen waren in hun tijd niet beter of slechter dan de volkshelden van andere, wel of niet gekleurde volkeren.
Ben ik benepen of nationalistisch of zelfs racistisch als ik vast wil houden aan de cultuur van mijn vader of moeder of de stad waar ik ben geboren en opgegroeid? Ik schaam mij niet als men kan horen dat ik in Rotterdam ben geboren. Ik schaam mij niet dat ik de verengelsing van mijn taal, het Nederlands, verafschuw. Ik schaam mij niet dat ik producten, waarvoor onnodig met Engelse woorden reclame wordt gemaakt, probeer te vermijden. Ik wil niet langs de maatlat van de globalisering worden gelegd. Laat staan dat ik langs de Amerikaanse maatlat van zwarte Piet als ‘blackface’ (een stijlfiguur uit het Amerikaanse vaudevilletheater van de 19e en de vroege 20e eeuw, waarbij een blanke zich zwart schminkte om zwarten te vernederen en belachelijk te maken), gelegd wil worden. Zwarte Piet is geen vorm van blackfacing in de Amerikaanse traditie die nu in Amerika veroordeeld wordt. Zwarte Piet is geen symbool van racisme! Zwarte Piet bekijken vanuit, een mede door de sociale media veroorzaakt, Anglo-Amerikaans oogpunt is niet alleen een ontkenning van mijn cultuur en geschiedenis, het is een vorm van Amerikaanse cultuurdominantie die ik niet wens te accepteren. De aanval op Zwarte Piet is naar mijn gevoel een onbeschaamd cultureel imperialisme van de Anglo-Amerikaanse culturele opvattingen en schaamte voor hun eigen verleden. Ik wens mijn eigen cultuur te behouden en verwacht van anderen, die hier wonen, dat ze dit accepteren. Net zozeer dat ik accepteer dat de religie, cultuur en geschiedenis van nieuwe landgenoten anders is dan de mijne. Als we willen dat de multiculturele samenleving leefbaar blijft of weer wordt, is het geboden elkaar en elkaars cultuur en geschiedenis te accepteren, waarbij de wet en regelgeving van dit kleine volle landje de basis is waaraan iedereen zich heeft te houden. Hierbij zijn Nederlands en Fries de taal uitgangspunten. Als je een andere taal wilt spreken of lezen zijn daar de media en territoriale eenheden waar die taal standaard geschreven, gesproken en beschermd wordt. Nederland en daarin Friesland zijn die territoriale eenheden waar het Nederlands en het Fries recht hebben op bescherming. Er is geen andere plek op deze aarde waarop wij onze taal en cultuur kunnen behouden. Gun ons die bescherming van onze taal en cultuur.
Recent leeft de discussie over roofkunst/oorlogsbuit weer op. Nu is oorlogsbuit niet iets exclusiefs voor de koloniale oorlogen. Piet Hein haalde voor de Republiek der verenigde Nederlanden de zilvervloot binnen. Tal van schatten/kunstwerken werden ook bij Europese oorlogen geroofd en sieren nadien de paleizen van vorsten en de adellijke veldheren die als overwinnaars geëerd werden. Ook in de bodem van de Scandinavische landen worden met regelmaat Vikingschatten gevonden, die geroofd zijn uit de rest van Europa. Moeten ook die terug? Het is een moeilijke discussie. Waar zijn de objecten het meest op hun plaats? Ze maken deel uit van meerdere geschiedenissen. Van de verliezers en de overwinnaars. Wie is nu de ‘rechtmatige’ eigenaar en wie is de morele eigenaar? Waar is een object, dat ook deel uitmaakt van de universele geschiedenis van de mensheid, het meest op zijn plaats? Als het architectonische elementen zijn, is het antwoord, voor mij, simpel. In het oorspronkelijke bouwwerk waar het uit gesloopt is. Maar als het om kunst gaat is het veel minder helder, zeker als de verblijfs/eigendomsgeschiedenis van het object niet gereconstrueerd kan worden. Ook de vraag of het object op enig moment is aangekocht, verkregen als gift of geroofd is kan relevant zijn.
En nu de pepernotendiscussie te gek voor woorden. Die pepernoten en die gebruikte kruiden maken deel uit van mijn geschiedenis en cultuur! Blijf er vanaf.
Voor mij is helder dat de aard en toon van het debat vaak het karakter heeft van een opeenstapeling van verwijten, waarbij de ‘witte’ geschiedenis, literatuur, politie of maatschappelijke inbreng ‘zwart’ wordt gemaakt en neer komt op morele chantage. Jammer, want dan gaan de hakken van velen in het zand. Mensen worden de discussies en aantijgingen van schuld en de eis van boete zat. Femke Halsema zei het eens in Buitenhof heel treffend: “Je geschiedenis tors je als natie”. Ik krijg het gevoel dat velen dit torsen zat worden en dat de actie bij Dokkum vorig jaar hier het gevolg van is. De ‘racismebestrijders’ zijn, naar mijn gevoel, hard op weg racisme op te wekken door de steeds oplevende schuldvraag. Terwijl de tegenbeweging de morele chantage en zwartmakerij simpelweg zat is.
Het startpunt moet het stoppen zijn van de Zwarte Pieten discussie. Ik constateer, in mijn omgeving, dat met deze discussie een kantelpunt is bereikt in onze samenleving. Het is een ‘no passarán’ (zij komen er niet door, de strijdkreet in de Spaanse Burgeroorlog). Zo is de beleving van vele kaaskoppen. Ik zie in mijn omgeving de ‘witte’ Nederlanders en mij zelf in die discussie veranderen. De grens van acceptatie en aantasting is voor velen bereikt. Blijf er vanaf en laat de ‘witte’ Nederlanders hun eigen cultuur houden en beleven. Net zo goed als de nieuwe landgenoten hun eigen cultuur moeten kunnen blijven beleven.
Louis van der Kallen